Kaduna Krizi; Kuzey ve Güney arasındaki Etnik Çatışma, Başkan JTU Aguiyi-Ironsi'nin İktidarı

blog 2024-12-26 0Browse 0
Kaduna Krizi; Kuzey ve Güney arasındaki Etnik Çatışma, Başkan JTU Aguiyi-Ironsi'nin İktidarı

Tarihin akışında bazı olaylar, toplumsal yapıları derinden sarsarak unutulmaz izler bırakır. Bu türden bir olay da 1966 yılında Nijerya’da yaşanan Kaduna Krizi’dir. Kuzey ve Güney arasındaki etnik gerilimler, bir askerî darbe ile sonuçlanan siyasi kaosun başlangıç noktası oldu. Bu krize tanıklık eden ve önemli kararlar alan figürlerden biri de Başkan JTU Aguiyi-Ironsi idi.

JTU Aguiyi-Ironsi (1924-1966), Nijerya ordusunda yükselen bir yıldızdı. Igbo kökenliydi ve askerî kariyeri boyunca disiplinli ve yetenekli bir lider olarak ün salmıştı. 1966 yılında gerçekleşen ilk askerî darbede, Başbakan Abubakar Tafawa Balewa’yı devirerek iktidara gelen General Johnson Aguiyi-Ironsi, Nijerya tarihindeki en önemli dönemlerden birine tanıklık etti.

Kaduna Krizi, Kuzey Nijerya’da yaşayan Hausa-Fulani halkı ile Güney Nijerya’da çoğunlukta bulunan Igbo halkı arasında derin bir uçurum yarattı. Darbe sırasında öldürülen kuzeyli liderlerin ardından oluşan öfke, ırkçı şiddet olaylarına yol açtı.

Aguiyi-Ironsi’nin iktidara gelmesi, bu gerilimleri yatıştırma ve ülkeyi birleştirme amacıyla atılan ilk adımlardı. Ancak yaptığı kararlar, bazı gruplar tarafından eleştirildi. Örneğin, Aguiyi-Ironsi’nin federal sisteme karşı merkeziyetçi bir yapı getirmek istediği iddia edildi, bu da kuzeydeki liderlerin tepkisine yol açtı.

Aguiyi-Ironsi’nin Kararları ve Uygulamaları:

  • Ordu Birliği: Aguiyi-Ironsi, Nijerya ordusunu birleştirmeyi hedefleyerek farklı etnik gruplardan gelen askerleri aynı bölümlerde görevlendirmeye karar verdi. Bu kararın amacı, ordu içindeki birlik duygusunu güçlendirmek ve siyasi kutuplaşmayı azaltmaktı. Ancak bu uygulama, bazı gruplar tarafından kendi etnik kimliklerini kaybetmeleri veya baskılanmaları gibi endişelere yol açtı.

  • Yeni Anayasa: Aguiyi-Ironsi, Nijerya’yı daha merkezi bir yönetim sistemi ile yönetmeyi amaçlayan yeni bir anayasa tasarısı hazırladı. Bu tasarı, devletin tüm yetkilerini federal hükümete veriyordu ve bölgelerin özerkliğini kısıtlıyordu.

  • Dil Politikası: Aguiyi-Ironsi, İngilizce’nin resmi dil olarak kullanılmasını teşvik etti. Bu kararın amacı, Nijerya halkının birleşik bir kimlik kazanmasına yardımcı olmak ve bölgesel dilleri konuşanlar arasında iletişim bariyerlerini kaldırmaktı.

Kaduna Krizi’nin Sonuçları:

Aguiyi-Ironsi’nin yönetimi, kısa süreli oldu. 29 Temmuz 1966’da bir grup asker tarafından gerçekleştirilen bir darbe ile öldürüldü ve yerine General Yakubu Gowon geçti.

Kaduna Krizi’nin Nijerya üzerinde derin yaralar açtığı söylenebilir. Bu olaylar, ülke içindeki etnik gerilimleri daha da arttırdı ve sonuçta 1967 yılında Biafra Savaşı’na yol açtı.

Aguiyi-Ironsi’nin Mirası:

JTU Aguiyi-Ironsi’nin Nijerya tarihindaki yeri tartışmalıdır. Bazıları onu ülkeyi birleştirmek için çabalayan cesur bir lider olarak görürken, bazıları da kararlarının ülke içindeki bölünmeyi derinleştirdiğini düşünmektedir.

Kaduna Krizi ve Aguiyi-Ironsi’nin yönetimi, Nijerya’nın tarihsel yolculuğunda önemli dönüm noktalarıdır. Bu olaylar, günümüzde hala devam eden etnik gerilimleri anlamak için bir pencere sunmaktadır.

TAGS